«ΠΙΘΗΚΟΣ ΞΟΥΘ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Πέμπτη, 31/03/2022 17:23
Το «ΠΙΘΗΚΟΣ ΞΟΥΘ», του Ιάκωβου Πιτσιπίου, ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία, πριν σαράντα χρόνια, από τον καθηγητή Θεατρολογίας και Φιλολογίας, Νάσο Βαγενά, σε τεύχη περιοδικών, γραμμένα στη Σύρο το 1848. Αφού συγκεντρώθηκαν όλα, εκδόθηκε το πρώτο μυθιστόρημα φανταστικού ρεαλισμού και πραγματικά εντυπωσιάζει με το σουρεαλιστικό σύμπαν που πλάθει ο συγγραφέας, άκρως αναγνωρίσιμο και διαχρονικό.
Η ιστορία του είναι αρκετά ενδιαφέρουσα, αφού μιλά για έναν άνθρωπο που μεταμορφώνεται σε πίθηκο, καταδικασμένο σε αφωνία, από τη Θεία Δίκη, για κάποιο σοβαρό παράπτωμα που διαπράττει στη διάρκεια της ζωής του. Αναγκάζεται, μετέπειτα, να εκτελεί χρέη υπηρέτη σε διάφορες οικογένειες, χάρη στην ικανότητα του να μιμείται τον άνθρωπο, μέχρι που καταλήγει στην Ελλάδα, υπηρετώντας τον Καλλίστρατο, έναν φέρελπι νέο. Ο πίθηκος γίνεται θεατής όλων των κοινωνικοπολιτικών ελληνικών εξελίξεων, έως τη στιγμή που αποκτά ξανά τη μιλιά του και εξιστορεί την απίστευτη ιστορία του στο αφεντικό του.
Η μεταμόρφωση σε πίθηκο Ξουθ είναι αλληγορική, καυστική και σατιρική. Ο Πιτσιπίος στηλιτεύει τον έντονο «πιθηκισμό» εκείνης της περιόδου, την τάση δηλαδή που είχε -και εξακολουθεί να έχει- ο ελληνικός λαός να θαυμάζει και να μιμείται, κατά γράμμα, ό,τι ξενόφερτο κυκλοφορεί: ηθικές στάσεις, συμπεριφορές, πεποιθήσεις και νοοτροπίες. Έτσι, στα μάτια μας, ο νεόπλουτος Καλλίστρατος δε διαφέρει και τόσο από τον πίθηκό του, αφού είναι εγκλωβισμένος σε μία πλασματική εικόνα ζωής, που ο ίδιος έχει δημιουργήσει για τον εαυτό του, μη αυθεντική, μιμούμενος τα ξένα πρότυπα. Σε προσωπικό επίπεδο, η μεταμόρφωση του Ξουθ από πίθηκο σε άνθρωπο, επιτυγχάνεται μέσα από μία επίπονη διαδικασία εξιλέωσης και διεκδίκησης της ανθρώπινης συνείδησης ξανά.
Η παράσταση, που σκηνοθετεί η Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη, στο θέατρο Σταθμός, έχοντας την αρωγή της Ευγενίας Μαραγκού και του Δημήτρη Κουρούμπαλη στη διασκευή και την φιλολογική επεξεργασία του κειμένου, είναι φρέσκια, ευφάνταστη, χαριτωμένη με σκωπτικό χιούμορ, γάργαρο λόγο και σωματικούς αυτοσχεδιασμούς. Μοιάζει με μουσική παράσταση στη σκηνή ενός καμπαρέ, με μία λαμέ χρυσή κουρτίνα, ως φόντο, να θυμίζει αυλαία, και φυσικά σκαλωσιές για το «ευγενές ζώον». Οι ηθοποιοί καλούνται, ως κονφερασιέ, να πουν την ιστορία του πιθήκου Ξουθ, αναλαμβάνοντας φυσικά και τους εκάστοτε ρόλους του έργου. Γκροτέσκ χαρακτήρες λικνίζονται προκλητικά, υπαινίσσονται και τραγουδούν πρωτότυπες τζαζ μελωδίες του Κώστα Νικολόπουλου. Σύγχρονο θέαμα και καθαρεύουσα εναρμονίζονται πλήρως και το αποτέλεσμα είναι διασκεδαστικό.
Τα αφαιρετικά σκηνικά και τα ενδεικτικά κοστούμια φέρουν την υπογραφή του Γιώργου Λιντζέρη.
Η Φρόσω Κορρού αναλαμβάνει την κίνηση των ηθοποιών, δίνοντας έμφαση φυσικά στον Ξουθ.
Η Μελίνα Μάσχα ρίχνει φως και σκιές, δημιουργώντας την ατμόσφαιρα ενός σκοτεινού παραμυθιού σε καμπαρέ.
Ο Δημήτρης Κουρούμπαλης ερμηνεύει τον «Ξουθ» αριστοτεχνικά. Ένας ρόλος – πρόκληση με διαρκή κίνηση «στα τέσσερα» και ήχους του ζωικού βασιλείου. Σκαρφαλώνει στις σκαλωσιές, τρώει τη μπανάνα του, κρεμιέται με ακροβατική ακρίβεια. Είναι εκείνος που ενώ διαθέτει τα πάντα στη ζωή του, εγκληματεί και τιμωρείται για αυτό. Πέφτει πολύ χαμηλά, χάνει τα βασικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης μορφής του, μεταμορφώνεται σε πίθηκο, χωρίς λόγο και αισθήματα... Η συνέχεια επί σκηνής.
Ο Νίκος Μέλλος ενδύεται επιδέξια τον αριστοκράτη «Καλίστρατο Ευγενίδη», φορώντας φράκο και τσαρούχια. Ένας νεόπλουτος, με εξέχοντα ρόλο στο πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας, που μοιάζει σαν κάλπικη λίρα. Γιατί φυσικά ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός. Προθυμοποιείται όμως να «μεταμορφωθεί» οριστικά.
Η Πηνελόπη Σεγουνιώτη, ευθύβολη, πνευματώδης, καίρια, ερμηνεύει δύο γυναίκες -αντικείμενα του ανδρικού πόθου. Η ωραιοτάτη, μοιραία χήρα «Σουλτανίτσα» ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις κουνώντας το μικρό της δακτυλάκι και όχι μόνο. Η «Αβενδρότη» είναι η γυναίκα αράχνη που τυλίγει με ευκολία στον ιστό της τα ανυποψίαστα, ευκολόπιστα θύματα και τα ξεζουμίζει οικονομικά.
Η Αντιγόνη Μακρή και η Ευγενία Μαραγκού, συνεπείς και πειθαρχημένες στους ρόλους των κονφερασιέ, βλέπουν, αφηγούνται, κρίνουν, σχολιάζουν τα πάντα. Η Αντιγόνη Μακρή ως «Φιλιππίνα» και ως «Βιολάντη» είναι υποκριτικά συνετή.
Είναι φρέσκος, χαριτωμένος μα και κοφτερός, ευφάνταστος και καυστικός με γάργαρο λόγο και σκωπτικό χιούμορ. Ο πίθηκος Ξουθ βγάζει γλώσσα επικίνδυνα και τζαζάρει γοητευτικά.