«ΟΙ ΔΟΥΛΕΣ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 24/01/2024 18:46
Το έργο «Οι Δούλες», του Ζαν Ζενέ, είναι μια σατανική τελετουργία, ένα βέβηλο παιχνίδι αντικατοπτρισμού και μεταμορφώσεων ανάμεσα στο «είναι» και το «φαίνεσθαι», ένα τρομακτικό «θέατρο εν θεάτρω».
Δύο δούλες «επιθυμούν» την Κυρία και θέλουν να την σκοτώσουν. Οι αδελφές Κλαιρ και Σολάνζ ζουν την ίδια φαντασίωση κάθε βράδυ, η οποία εμπεριέχει την υπέρβαση. Δεν πρόκειται για κοινωνική επανάσταση υπηρετών εναντίον αφεντικών. Για να την εξοντώσουν, την οικειοποιούνται και την παριστάνουν. Παίζουν εξαντλητικά το παιχνίδι της Κυρίας και της Δούλας, εναλλάσσοντας τους ρόλους. Η μία λειτουργεί σαν παραμορφωτικός καθρέφτης της άλλης. Η μία βλέπει στην άλλη τη δική της μιζέρια, τη δική της ασχήμια, το δικό της πεθαμένο κορμί, σε έναν κόσμο γεμάτο αφεντικά που λατρεύουν να μισούν. Γιατί η Κυρία δεν είναι τίποτε άλλο από μια φιγούρα με ακριβά φορέματα. Αρκεί ένα ακριβό φόρεμα για να μετατρέψει και τη Δούλα σε Κυρία. Όλα είναι ρόλοι. Χωρίς την ύπαρξη της δούλας, δεν υπάρχει Κυρία κι αντιστρόφως. Αλλά και η Κυρία παίζει το δικό της παιχνίδι. Εκμεταλλεύεται τον κύριο για να γλυτώσει. Προβάλλει το κύρος του αρσενικού για να τις φοβίσει. Ο άνδρας, δεν εμφανίζεται ποτέ. Ίσως είναι κατασκεύασμα της κυρίας…ίσως και η κυρία αποτελεί κατασκεύασμα των δούλων.
Ένα θηλυκό – αρσενικό δίπολο, δεμένο σε μία σχέση λατρείας και μίσους, που φθάνει μέχρι τον φόνο – αυτοκτονία. Γιατί η κάθαρση θα έρθει μέσω της θεατρικής πράξης. Οι Δούλες τελικά θα σκοτώσουν την ιδέα της Κυρία «εν ώρα τελετής». Κι αυτό θα είναι η απόλυτη νίκη για τις δυο τους. Γιατί, έτσι, υπογραμμίζεται το παράλογο της ύπαρξης με την αγωνία για την απόκτηση κάποιας ταυτότητας.
Το έργο του Ζενέ, αν βρεθεί σε σωστά χέρια, είναι ερεθιστικά υπέροχο. Στην προκειμένη περίπτωση ευτυχεί στο θέατρο «Δήλος» από την ομάδα της Εταιρείας «Πάνδημος Ηώς». Ο σκηνοθέτης Άρης Τρουπάκης είδε την παράσταση σαν την ιεροτελεστία του παιχνιδιού, το μάταιο αποτέλεσμα, το παράλογο, την επιμονή στη νεύρωση, το μαρτύριο να γεφυρωθεί το όνειρο με την πραγματικότητα. Πού, άραγε, σταματάει η αλήθεια και πού αρχίζει το ψέμα; Πού είναι τα προσωπεία, πού τα πρόσωπα και πού τα είδωλα;
Σ΄ένα έργο «κεκλεισμένων των θυρών», αφού τοποθετείται στο εσωτερικό ενός αστικού υπνοδωματίου μιας πλούσιας γυναίκας (άρτια σχεδιασμένος ο σκηνικός χώρος του Κωνστανίνου Ζαμάνη), τρεις ηθοποιοί βυθίζονται στην κόλασή τους, συμμέτοχοι στο θεατρικό παιχνίδι. Και εμείς ως θεατές παρακολουθούμε τη δράση «εκ των έσω». Το κείμενο της παράστασης, σε ρέουσα μετάφραση της Έλσας Ανδριανού, έχει στοιχεία φάρσας, με χιούμορ και καταιγιστικό ρυθμό.
Όλη η τρομακτική ομορφιά αυτού του θεάτρου, βγαίνει μέσα από τις λαμπρές ερμηνείες. Οι δύο Δούλες, που έχουν φθαρεί από την τρυφερότητα της Κυρίας τους, ερμηνεύονται ως συγκοινωνούντα δοχεία από τη Μαρία Σαββίδου και τη Δήμητρα Χατούπη.
Η Σαββίδου είναι μια θηλυκή, εξωστρεφής, γήινη, αλλά και υποδόρια ισχυρή «Κλαιρ». Ενώ η «Σολάνζ» της Χατούπη, με μια σχεδόν αρσενική δύναμη, διατηρεί αμείωτη την καταστροφική ένταση μέχρι την τελική κορύφωση. Η καλλίφωνη Μαρία Νίκα, λίγο κοκότα, λίγο μικροαστή ως «Κυρία» αισθητοποιεί τις συγγραφικές προδιαγραφές.
Τα όμορφα κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη, η μελετημένη κινησιολογία του Κωνσταντίνου Καρβουνιάρη και οι ωραίοι φωτισμοί του Δημήτρη Λογοθέτη δένουν αρμονικά με το συνολικό αποτέλεσμα.
«ΟΙ ΔΟΥΛΕΣ», του Ζαν Ζενέ, ένα έργο που όταν υπηρετείται σωστά, φανερώνει τη διαχρονική του αξία.