«Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΦΟΥΣΤΑΣ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Τετάρτη, 15/01/2025 18:37
Η Σόνια διδάσκει λογοτεχνία σε ένα δημόσιο σχολείο. Αγαπάει τη δουλειά της, αλλά φοβάται πολύ τους μαθητές της, γιατί είναι αγρίμια με παραβατική συμπεριφορά. Βρίζουν, χλευάζουν, φτύνουν, χειρονομούν, πλακώνονται στο ξύλο και γενικά φέρονται όπως έχουν γαλουχηθεί από τον οικογενειακό και κοινωνικό τους περίγυρο. Η βία έχει ριζώσει για τα καλά στο DNA τους. Η ίδια στοχοποιείται καθημερινά, γιατί φοράει φούστα, αντιστεκόμενη στον απαγορευτικό ενδυματολογικό κώδικα που έχει θέσει ο διευθυντής του σχολείου. Ώσπου, ένα πρωινό, κατά τη διάρκεια μιας ακόμη ηλεκτρισμένης μαθητικής ώρας, συμβαίνει κάτι απρόσμενο, που κινεί μια χιονοστιβάδα εξελίξεων και οι ρόλοι αντιστρέφονται. Η καθηγήτρια από θύμα γίνεται θύτης και είναι, ίσως, η μοναδική της ευκαιρία να θέσει τους κανόνες της με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο. Βρίσκεται με ένα όπλο στο χέρι και αυτό της γυρίζει το μυαλό. Αποφασίζει να κρατήσει ομήρους τους μαθητές της και τους εξαναγκάζει να την ακολουθήσουν στο μάθημα, επιβάλλοντας ουσιαστικά τις απόψεις της περί Διαφωτισμού, για την ελευθερία λόγου και σκέψης. Κι όλα αυτά με αγνές προθέσεις, αφού το όπλο μετατρέπεται σε εργαλείο μάθησης. Η Σόνια θα αναλύσει τις αρχές της αισθητικής ελευθερίας πάνω στους «Ληστές» του Γερμανού Φρίντριχ Σίλλερ, οπλοφορώντας και μάλιστα με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα…Τι ουτοπία πραγματικά!
Επηρεασμένη από τη διάσημη φράση του Βάλτερ Μπένγιαμιν, «Κάθε μνημείο πολιτισμού είναι και ένα τεκμήριο βαρβαρότητας», η Ζωή Χατζηαντωνίου σκηνοθετεί καταιγιστικά την παράσταση «Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΦΟΥΣΤΑΣ» (La Journee de la Jupe), βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Ζ.Π. Λίλιενφελντ, που έγινε ταινία το 2008. Ένα σκληρό, πολυεπίπεδο έργο που θέτει επιτακτικά διλήμματα για τον πολιτισμό και τους μηχανισμούς της βίας, ακολουθώντας τη δομή μιας αρχαίας τραγωδίας με ανατροπές και στοιχεία χορικότητας. Καθρεφτίζει τον αέναο, αδιέξοδο κύκλο αίματος που γεννά η βία μέσα από μια σκοτεινή διαδρομή, η οποία εξερευνά τους ακρογωνιαίους λίθους της ευρωπαϊκής κουλτούρας, που πλέον δοκιμάζονται και φθείρονται. Γιατί εν έτει 2025, εξακολουθούμε να διαπραγματευόμαστε τα όρια της ανθρώπινης ελευθερίας, του καθολικού σεβασμού και της αυτοδιάθεσης. Η μέρα της φούστας στις Κάτω Χώρες είναι η πρώτη ηλιόλουστη μέρα του χρόνου, η μέρα που όλες και όλοι μπορούν να βγουν έξω φορώντας φούστα.
Ποια είναι τα όρια της βίας, της εξουσίας και της ανοχής; Ποια είναι τα στερεότυπα της διαφωτισμένης Ευρώπης και τι είναι τελικά, δημοκρατία, ελευθερία λόγου και σκέψης; Μπορεί να επιβληθεί η ελευθερία μέσα από τη βία και τον εξαναγκασμό; Αθωώνεται η πράξη, αν η πρόθεση διεκδικεί δάφνες αρετής; Αυτά είναι μερικά ερωτήματα που θέτει σε δημόσιο διάλογο το έργο.
Η ηρωίδα του Ζαν Πολ Λίλιενφελντ δεν ασκεί βία μόνο, επειδή έχει ένα όπλο, αλλά γιατί θεωρεί πως πολιτισμός είναι η ευρωπαϊκή πολιτισμική παράδοση και μόνο. Στην ουσία, αμφισβητεί όσα διδάσκει, καταφεύγει στα άκρα ξεπερνώντας τα όρια. Μετατρέπεται σε όργανο εξουσίας, ό,τι δηλαδή αντιμάχεται. Επιβάλλει τις απόψεις της, καταπατώντας την ελευθερία του άλλου. Το όπλο στα χέρια της λειτουργεί, αυτομάτως, ως όργανο πατριαρχίας, σαν ένα ανδρικό μόριο, από το οποίο έχει υποφέρει.
Η παράσταση είναι αιχμηρή και ωμή με έντονη κίνηση και σεξιστικές συμπεριφορές. Από το πρώτο λεπτό, νιώθεις ότι πατάς σε ναρκοπέδιο, όπου ελλοχεύει πολύς θυμός και αρκεί μία αφορμή για να ξεσπάσει η καταιγίδα…Η δράση γεννά αντίδραση και ο κύκλος αίματος επαναλαμβάνεται. Η σκηνοθέτρια Ζωή Χατζηαντωνίου πυροδοτεί με σκηνική ευφυΐα την εύφλεκτη υπόθεση μέχρι το δραματικό φινάλε της. Πλάθει κλιμακωτές, παλλόμενες κωμικοτραγικές ατμόσφαιρες με εναλλασσόμενες σκηνικές θερμοκρασίες, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή. Κινεί και απογυμνώνει μία ομάδα φερέλπιδων νέων ηθοποιών (Μαρία Αρζόγλου, Νατάσα Βλυσίδου, Βαγγέλη Παπαγιαννόπουλο, Θάνο Κόνιαρη, Στέργιο Μικρούτσικο, Τίτο Πινακά, Γιάννη Σανιδά, Πάνο Χατσατριάν) στην «Άσπρη Αίθουσα» του θεάτρου Δίπυλον, με πάθος, ένταση, ορμή, όπου πραγματικά συστέλλονται και διαστέλλονται συναισθηματικά. Στο επίκεντρο, η συγκλονιστική Θεοδώρα Τζήμου που μπαίνει με αξιοσημείωτη μαεστρία στο μεδούλι του ρόλου της πολύπλευρης και αντιφατικής καθηγήτριας.
Τα φώτα του Νίκου Βλασόπουλου, η μουσική του Γιώργου Μιζήθρα, το σκηνικό της Ελίνας Λούκου και τα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη συνάδουν στο όλον με ουσία, δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα-γροθιά στο στομάχι.
Με σημείο εκκίνησης, τον Φρίντριχ Σίλερ, τη φούστα και το χιτζάμπ ως σύμβολα επανάστασης και προσωπικής ελευθερίας κι ένα όπλο να χαράζει το δικό του διαφωτισμό, η παράσταση «Η ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΦΟΥΣΤΑΣ» είναι από εκείνες που επιβεβαιώνουν τον κανόνα ότι το θέατρο έχει αλλάξει ρότα και δεν αρκείται μόνο στην τέρψη του κοινού…