«ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ» | ΚΡΙΤΙΚΗ
- Ημερομηνία: Δευτέρα, 11/07/2022 12:09
Το Σοφόκλειο έργο «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ» είναι η τραγωδία του αδικημένου ανθρώπου που εκτίθεται στην εγκατάλειψη και την προδοσία. Ένα βαρύ «κατηγορώ» εναντίον της αδικίας, του δόλου και της υποκρισίας αλλά ταυτόχρονα και μία ωδή στον ανθρωπισμό, τη μεταμέλεια και το ψυχικό μεγαλείο.
Ο ποιητής, πιθανότατα, να γοητεύτηκε από την σκληρή μοίρα του Φιλοκτήτη και για αυτό αποφάσισε να γράψει την τραγωδία, του παράξενου, μοναχικού του ήρωα, στα βαθιά του γεράματα.
Το βίαιο και ρεαλιστικό πολιτικό δράμα, με πρωταγωνιστή τον ψυχικά λαβωμένο και προδομένο από τους συμπολεμιστές του, Φιλοκτήτη, διαδραματίζεται στη Λήμνο. Στον πετρώδη τόπο της δεκάχρονης μοναξιάς και ερήμωσης του ήρωα, (με την πυορροούσα πληγή στα πόδια, από το δάγκωμα του φιδιού και έχοντας στα χέρια του το τόξο του Ηρακλή), θα αποβιβαστούν ο Οδυσσέας, ο Νεοπτόλεμος και ο χορός των ναυτών, αναζητώντας το μοιραίο τόξο που έμελε να σκοτώσει τον Πάρη και να σημάνει την άλωση της Τροίας.
Ο Σοφοκλής έπλασε έναν σπουδαίο θεατρικό ρόλο. Ο τυραννισμένος και πληγιασμένος άνθρωπος που το μίσος έχει πετρώσει βαθιά μέσα του, πάντα θα συγκινεί, όσα χρόνια κι αν περάσουν. Δημιούργησε, όμως, και έναν ακόμα σημαντικό ρόλο, εκείνον του Νεοπτολέμου. Το πρότυπο του έντιμου νέου, που τελικά δεν ανέχεται την ατιμία και την ψευτιά, έστω κι αν για λίγο, γίνεται άβουλο έρμαιο στα χέρια του παμπόνηρου Οδυσσέα.
Στην παράσταση «ΦιΙΛΟΚΤΗΤΗΣ», με την προσωπική σφραγίδα της Μαρλέν Καμίνσκυ, οι ψυχικές μεταπτώσεις και τα συγκινησιακά φορτία κατέχουν τα σκήπτρα. Η σκηνοθέτις διαθέτει άξιο, έμψυχο δυναμικό και για αυτό απολαμβάνουμε ένα φροντισμένο, μεστό, ουσιώδες, κλασικότροπο παραστασιακό σύνολο εξαιρετικής ομορφιάς με έμφαση στον ποιητικό λόγο. Η παράσταση ευτυχεί, αφενός, γιατί πατάει γερά πάνω στην καθάρια μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα και αφετέρου, γιατί υπάρχει σύμπνοια λόγου, μουσικής, χορού και ερμηνειών, σε ένα όμορφο εικαστικό περιβάλλον.
Για το νησί της Λήμνου και τη σπηλιά του Φιλοκτήτη, όπου ο Σοφοκλής τοποθετεί τη σύγκρουση δόλου και εντιμότητας, ψέματος και αλήθειας, πολιτικών σκοπιμοτήτων, αναγκαιότητας και δόξας, ο Γιώργος Γεωργίου διαμόρφωσε μία λιτή αλλά ευφάνταστη σκηνογραφία με το τεράστιο μεταλλικό τόξο σε περίοπτη θέση, φωτισμένη θαυμάσια από την Αλίκη Δανέζη – Knutsen.
Εκεί, ο Τάσος Νούσιας απέδωσε αριστοτεχνικά την απόγνωση, την αγωνία και τον εσωτερικό σπαραγμό του πολεμιστή, την τραυματική σχέση με το πονεμένο του κορμί, με τη φύση, με την ανάμνηση.
Εκεί, η Μαρία Πρωτόπαππα, επιβλητική και δυναμική, ενσάρκωσε με σκοτεινή ρώμη τον αμοραλιστή Οδυσσέα.
Σε εκείνο το σημείο, ο Γιώργος Αμούτζας εξέφρασε με ακμαία σκηνική δεξιότητα την ευγενική φύση του άβγαλτου Νεοπτολέμου, την στριμωγμένη από τις ανηλεείς υποχρεώσεις της πολιτικής, από τη μετάνοια και την ανταρσία της νιότης του.
Εκεί, και ο εξαμελής χορός των ανδρών (Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος, Παντελής Αρουσαλίδης, Μάρκος Γέττος, Βαγγέλης Κρανιώτης, Βαγγέλης Μάγειρος και Τάσος Θεοφιλάτος), που πότε έπαιρνε το λόγο χωριστά, πότε τραγουδούσε «εξερευνώντας» τον χώρο με αργές κινήσεις και πότε συμπονούσε τον «εξορισμένο από τους ανθρώπους» Φιλοκτήτη.
Η Ευαγγελία Βελλή – Κοσμά έκανε πολύ καλή δουλειά στα χορικά με την αρωγή της μουσικής του Constantine Skourlis.
Σαν πίνακας ζωγραφικής είναι η τελευταία σκηνή του δράματος. Ο Από Μηχανής Θεός δίνει τη λύση του δράματος, χωρίς όμως να φανερώνεται επί σκηνής. Η φωνή της συνείδησης, η φωνή της λογικής ακούγεται μαγνητοφωνημένα από τον Νούσια, στην πιο κρίσιμη και πιο όμορφη στιγμή του έργου.
Στα ατού της παράστασης, υπολογίζονται τα καλαίσθητα κοστούμια του Γιάννη Μετζικώφ.
Η «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ» ανήκει στην κατηγορία των πολύ καλών παραστάσεων με ταυτότητα που συνδυάζουν λόγο και αισθητική, υποδειγματικά.